Podatki i składki ZUS – porównanie spółki z o.o. i jednoosobowej działalności gospodarczej

Wybór formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej to jedna z kluczowych decyzji dla przedsiębiorcy. Dwie najpopularniejsze opcje to jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG) oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.). Poniżej omówimy i porównamy najważniejsze aspekty podatkowe i ubezpieczeniowe obu form, skupiając się na sytuacji właścicieli i członków zarządu.

Składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS)

ZUS w jednoosobowej działalności gospodarczej

W przypadku JDG przedsiębiorca opłaca składki ZUS za siebie jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Obowiązują go następujące zasady:

• Obowiązkowe ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe
• Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
• Podstawa wymiaru składek w 2024 r.: 4694,40 zł (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia)
• Możliwość skorzystania z ulg:
• Ulga na start (6 miesięcy bez składek społecznych)
• Preferencyjne składki (2 lata obniżonych składek)
• Mały ZUS Plus (niższe składki dla firm o niskich przychodach)

Przykład: Miesięczne składki ZUS dla przedsiębiorcy na pełnych składkach w 2024 r.:

• Emerytalna: 916,35 zł
• Rentowa: 375,55 zł
• Wypadkowa: 78,40 zł
• Chorobowa (dobrowolna): 115,01 zł
• Fundusz Pracy: 115,01 zł
  Razem: 1600,32 zł

Przedsiębiorca prowadzący JDG ma obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Istnieją jednak specjalne ulgi i programy wspierające nowe i małe firmy:

• Ulga na start: Pozwala nowym przedsiębiorcom na 6 miesięcy działalności bez opłacania składek ZUS, pozostając tylko przy składce zdrowotnej.
• Preferencyjny ZUS: Przez kolejne 24 miesiące przedsiębiorcy mogą płacić obniżone składki ZUS (podstawa wymiaru to 30% minimalnego wynagrodzenia).
• Mały ZUS Plus: Dla przedsiębiorców o rocznym przychodzie do 120 000 zł, pozwala na opłacanie niższych składek przez maksymalnie 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności.
• Standardowy ZUS: Podstawa wymiaru składek wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, co w 2024 roku wynosi 4 694,40 zł.

Składki na ubezpieczenie społeczne w spółce z o.o.

W spółce z o.o. sytuacja wygląda inaczej:

• Sama spółka jako osoba prawna nie opłaca za siebie składek ZUS
• Wspólnicy niepracujący w spółce nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu posiadania udziałów
• Członkowie zarządu mogą podlegać ubezpieczeniom na różnych zasadach, w zależności od formy pełnienia funkcji:
  • Powołanie – tylko składka zdrowotna,
  • Umowa o pracę – pełne oskładkowanie,
  • Kontrakt menedżerski – sytuacja zależy od konkretnej umowy.

Przykład:
Prezes jednoosobowej spółki z o.o. powołany uchwałą:

• Od wypłacanego wynagrodzenia nie płaci składek na ubezpieczenia społeczne
• Obciąża go tylko składka zdrowotna (omówiona w następnej sekcji)
• Jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego na zasadach ogólnych

Składka zdrowotna

Jednoosobowa działalność gospodarcza a składki na NFZ

W JDG wysokość składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania. W przypadku skali podatkowej składka wynosi 9% dochodu (min. 381,78 zł w 2024 r.). Dla podatku liniowego przedsiębiorca zobowiązany jest zapłacić 4,9% dochodu (min. 381,78 zł w 2024 r.). Jeśli przedsiębiorca rozlicza się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych uiszcza ryczałtową kwotę uzależniona od przychodów:

• do 60 000 zł: 419,46 zł
• 60 000 zł – 300 000 zł: 699,11 zł
• powyżej 300 000 zł: 1258,39 zł

Przykład:
Przedsiębiorca na skali podatkowej osiągający dochód 10 000 zł miesięcznie:
Składka zdrowotna: 10 000 zł x 9% = 900 zł

Składka zdrowotna wspólników i członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka jako osoba prawna nie opłaca składki zdrowotnej. Wspólnicy niepracujący w spółce (np. na podstawie powołania, umowy o pracę lub na podstawie innej umowy) nie opłacają składki zdrowotnej z tytułu posiadania udziałów.

Członkowie zarządu opłacają składkę zdrowotną w zależności od formy pełnienia funkcji:

• Powołanie: 9% od zadeklarowanej kwoty (nie mniej niż od minimalnego wynagrodzenia)
• Umowa o pracę: 9% od przychodu pomniejszonego o składki ZUS finansowane przez pracownika
• Kontrakt menedżerski: zasady jak dla działalności gospodarczej.

Przykład:
Prezes spółki z o.o. powołany uchwałą z wynagrodzeniem w wysokości 5000 zł brutto zapłaci składkę zdrowotną w wysokości 5000 zł x 9% = 450 zł.

Podatek dochodowy

Podatek dochodowy (PIT) dla jednoosobowych przedsiębiorców

Przedsiębiorca prowadzący JDG ma do wyboru następujące formy opodatkowania:

Skala podatkowa:

• Stawki 12% i 32%
• Kwota wolna 30 000 zł
• Możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem
• Szeroki katalog ulg i odliczeń

Podatek liniowy:

• Jednolita stawka 19%
• Brak kwoty wolnej
• Ograniczone ulgi i odliczenia

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych:

• Stawki od 2% do 17% w zależności od rodzaju działalności
• Podatek liczony od przychodu, nie od dochodu

Przykład:
Przedsiębiorca osiągający dochód 150 000 zł rocznie zapłaci następujące podatki:

• Na skali podatkowej: 17 020 zł
• Na podatku liniowym: 28 500 zł podatku
• Na niskim (8,5%) ryczałcie: 12 750 zł podatku (przy przychodzie równym dochodowi)

Podatki dochodowe w spółce z o.o.

Opodatkowanie spółki z o.o. jest dwuetapowe. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zobowiązana jest zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych – tzw. CIT. Podatek CIT od dochodów spółki wynosi 19% dla spółek, których przychód przekroczył rocznie 2 mln euro lub 9% dla małych podatników (przychód do 2 mln euro). Spółka ma możliwość rozliczania strat z lat ubiegłych.

Wspólnicy spółki z o.o. którzy wypłacą sobie dywidendę z zysku spółki muszą zapłacić podatek od dywidendy według zryczałtowanej stawki 19%.

Dodatkowo spółka z o.o. ma możliwość zastosowania tzw. estońskiego CIT (odroczenie podatku do momentu wypłaty zysku). W przypadku np. reinwestowania zysków i niewypłacania jest to bardzo korzystny sposób opodatkowania spółki. Musi ona jednak spełniać szereg wymogów (np. odpowiednia liczba pracowników lub zleceniobiorców z pełnym ZUS-em oraz odpowiednia struktura udziałowa – wspólnikami spółki muszą być osoby fizyczne, a sama spółka nie może mieć podmiotów od siebie zależnych).

Przykład:
Spółka z o.o. osiągająca dochód 150 000 zł rocznie. Podatek CIT wynosi 150 000 zł x 19% = 28 500 zł. Podatek od ewentualnej dywidendy równa się 23 085 zł (150 000 zł – 28 500 zł) x 19%). Łączne opodatkowanie w takim przypadku wyniosłoby (zakładając wypłatę dywidendy): 51 585 zł.

Metody wypłaty środków ze spółki z o.o. (poza dywidendą)

Istnieje kilka sposobów na wypłatę środków ze spółki z o.o., które mogą być zastosowane w określonych przypadkach. Zastosowanie niektórych z nich jest prostsze, a inne wymagają spełnienia szeregu warunków. Poniżej przedstawiliśmy jedynie hasłowo kilka form rozliczania się wspólników ze spółką za rzeczywiste czynności lub usługi.

Wynagrodzenie za pełnienie funkcji w zarządzie:

• Powołanie uchwałą: opodatkowane PIT, tylko składka zdrowotna
• Umowa o pracę: pełne oskładkowanie ZUS, opodatkowane PIT
• Kontrakt menedżerski: możliwość optymalizacji składek ZUS, opodatkowane PIT

Powtarzające się świadczenia niepieniężne wspólników na rzecz spółki:

• W przypadku spółek z o.o. każdy ze wspólników może być zobowiązany umową spółki do wykonywania określonych, powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki
• Wynagrodzenie z tytułu wykonywania takich świadczeń na rzecz spółki opodatkowane jest wyłącznie podatkiem dochodowym (PIT)
• Wynagrodzenie to nie podlega składkom ZUS i NFZ
• Wprowadzenie rozwiązania wymaga dokonania zmiany umowy spółki w formie aktu notarialnego

Wynajem nieruchomości spółce:

• Przychód opodatkowany ryczałtem 8,5% lub 12,5%
• Brak składek ZUS

Pożyczka od wspólnika dla spółki:

• Odsetki opodatkowane 19% podatkiem od zysków kapitałowych
• Brak składek ZUS

Umowa o dzieło z przeniesieniem praw autorskich:

• 50% koszty uzyskania przychodu
• Brak składek ZUS (jeśli umowa nie jest wykonywana na rzecz pracodawcy)

Sprzedaż praw własności intelektualnej (np. znaku towarowego):

• Możliwość rozłożenia przychodu na raty
• Opodatkowanie PIT, brak składek ZUS

Przykład:
Jednoosobowa spółka z o.o., wspólnik pełniący funkcję prezesa z wynagrodzeniem 5000 zł brutto miesięcznie zapłaci PIT w wysokości 600 zł (5000 zł x 12% = 600 zł, zakładając niższy próg podatkowy) oraz składkę zdrowotną w wysokości 450 zł (5000 zł x 9% = 450 zł).

Jednocześnie jeśli wspólnik wynajmuje spółce biuro za 3000 zł miesięcznie, to dodatkowo zapłaci 255 zł zryczałtowanego podatku (3000 zł x 8,5% = 255 zł).

W takim przypadku łączny koszt podatkowo-składkowy tego wspólnika wyniesie 1305 zł miesięcznie, przy przychodzie w wysokości 8000 zł.

Należy każdorazowo pamiętać, że przepływy pomiędzy spółką a wspólnikami powinny mieć oparcie w rzeczywistości. Usługi świadczone przez wspólnika na rzecz spółki muszą być odpowiednio udokumentowane.

Porównanie obciążeń w przypadku JDG i spółki z o.o. – tabela

Poniższa tabela przedstawia orientacyjne, miesięczne obciążenia dla przedsiębiorcy osiągającego dochód 10 000 zł miesięcznie w różnych formach prowadzenia działalności:

Forma działalności	Składki ZUS	Składka zdrowotna	Podatek dochodowy	Łączne obciążenia
JDG – skala podatkowa	1600,32 zł	900 zł	1009 zł	3509,32 zł
JDG – podatek liniowy	1600,32 zł	490 zł	1900 zł	3990,32 zł
JDG – ryczałt (8,5%)	1600,32 zł	699,11 zł	850 zł	3149,43 zł
Sp. z o.o. (powołanie + wynajem)	0 zł	450 zł	855 zł	1305 zł
Sp. z o.o. (tylko dywidenda)	0 zł	0 zł	3230 zł*	3230 zł

Podsumowanie

Wybór między jednoosobową działalnością gospodarczą a spółką z o.o. zależy od wielu czynników. Warto rozważyć:

1. Skalę i perspektywy rozwoju biznesu
2. Planowaną strukturę zatrudnienia
3. Rodzaj prowadzonej działalności
4. Potrzebę ograniczenia odpowiedzialności osobistej
5. Możliwości optymalizacji podatkowej

JDG może być korzystniejsza dla:

• Małych, jednoosobowych firm, które dopiero co rozpoczynają działalność
• Przedsiębiorców korzystających z ulg w składkach ZUS
• Działalności o niskiej dochodowości (możliwość skorzystania z Małego ZUS Plus)
• Przedsiębiorców działających w obszarze o niskim ryzyku biznesowym

Spółka z o.o. może być lepsza dla:

• Przedsięwzięć, których wspólnicy chcą rozwijać firmę np. z zamiarem jej późniejszej sprzedaży (przekształcenie JDG w sp. z o.o. jest dość kosztownym procesem – oczywiście zależnie od skali biznesu, ponieważ przy milionowych przychodach można uznać ten koszt za pomijalny)
• Firm zatrudniających pracowników
• Działalności o podwyższonym ryzyku (ograniczenie odpowiedzialności)
• Przedsiębiorców planujących reinwestować zyski (możliwość zastosowania estońskiego CIT)
• Dla firm z wyższym poziomem zysków

Przed podjęciem decyzji warto szczegółowo przeanalizować indywidualną sytuację i wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie.